Có dịp đến với huyện Đạ Huoai, tỉnh Lâm Đồng, chúng tôi thấy nhiều ngôi nhà có hình dáng kỳ lạ, hỏi ra thì được biết đây là nhà dụ yến với giá trị hàng trăm đến hàng tỷ đồng. Nhà dụ chim yến được xây rất cao và thiết kế nhiều lỗ, trên nóc nhà được lắp hệ thống loa phát tín hiệu âm thanh dụ yến về làm tổ.
Thị trấn Mađaguôi, huyện Đạ Huoai vốn được coi là huyện nghèo của tỉnh Lâm Đồng, bây giờ đã có những hộ gia đình có thu nhập 400- 500 triệu đồng/tháng từ nghề dụ yến. Chính xác hơn là làm nhà dụ yến, bởi đây là giống chim hoang dã, chỉ tìm nơi thích hợp làm tổ.
Ông Nguyễn Văn Võ (41 tuổi, ngụ tổ dân phố 7, thị trấn Mađaguôi) chia sẻ, ông không phải người đầu tiên làm nhà dụ yến ở thị trấn Mađaguôi, cách đây 9 năm, ông bán quán nhậu và thấy sát bên cạnh có một người xây căn nhà hình tháp chẳng giống ai. Khi người này xây xong, rồi lắp các thiết bị phát âm thanh thì hỏi ra ông mới biết người này xây nhà dụ chim yến.
Năm 2012, ông Võ không bán quán nhậu mà sửa sang lại căn nhà rồi thuê chuyên gia từ Sài Gòn lên lắp đặt thiết bị trong căn nhà cấp 4 của mình để thử nghiệm mô hình này ở địa phương.
Thấy khấm khá từ nghề này, ông Võ không ngừng mở rộng quy mô. Đến nay, nông dân này đã có 2 nhà dụ chim yến. Mỗi căn nhà xây 3 tầng, trị giá hơn 2 tỷ đồng/căn. Tầng dưới để ở và 2 tầng trên được ông gắn các thiết bị để dụ yến về làm tổ. Hiện gia đình ông mỗi tháng cho thu hoạch từ 17-20kg tổ yến với giá bán dao động từ 20- 22 triệu đồng/kg thì hộ ông Võ thu nhập ngoài sức tưởng tượng.
Không giống như ông Nguyễn Văn Võ, ông Nguyễn Hóa – một người dân khác trong thị trấn – buồn bã nói: “Thấy người ta bảo nuôi yến chỉ mất tiền xây nhà, rồi khoảng 3 năm sau cứ ngồi thế lấy tiền nên tôi đã đầu tư hơn 1 tỷ đồng xây nhà dụ yến. Nhà đã xây xong và gắn thiết bị “dụ” suốt 4 tháng nay nhưng vẫn chưa có con chim nào chịu về làm tổ. Vốn liếng tích góp cả đời tôi đã đổ hết vào đó. Yến không về thì coi như mất trắng”.
Toàn huyện Đạ Huoai có khoảng 70 ngôi nhà cao tầng được người dân đầu tư xây dựng để nuôi yến. Nghề nuôi yến ở Đạ Huoai bắt đầu cách đây khoảng 10 năm. Riêng 2 năm trở lại đây, có khoảng 50 ngôi nhà dụ yến được xây mới, quy mô đầu tư từ 700 triệu đồng đến 2,5 tỷ đồng/căn. Thị trấn là nơi tập trung nhà dụ yến nhiều nhất, khoảng 40 căn.
Theo ông Trần Anh Dũng – Chủ tịch UBND thị trấn Mađaguôi, huyện Đạ Huoai, tỉnh Lâm Đồng, nghề nuôi yến ở địa phương chưa có quy hoạch mà chủ yếu là tự phát nên rất khó kiểm soát. Trong khoảng 50 hộ xây nhà dụ yến tại địa phương thì chỉ mới có 3 nhà cho thu nhập. Cũng theo ông Dũng, ở địa phương có trường hợp xây nhà yến đã 3 năm nhưng vẫn không có yến về làm tổ. Ông Dũng khuyến cáo người dân không nên đổ xô vào việc xây nhà dụ yến.