Sau khi xây dựng xong mô hình nhà nuôi yến, chúng ta phải vệ sinh khử mùi xi măng và các tạp chất khác bám trong nhà. Lựa chọn trang thiết bị để lắp đặt trong nhà yến là việc làm rất quan trọng, quyết định tới sự thành công của ngôi nhà yến. Hãy tìm hiểu kỹ về kỹ thuật nuôi chim yến và lựa chọn trang thiết bị phù hợp với từng vùng miền và cấu trúc của ngôi nhà yến.
1. Lắp đặt hệ thống giá tổ
Để mang lại hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả kinh tế cho ngôi nhà yến thì vật liệu sử dụng và việc bố trí giá tổ sao cho khoa học, đảm bảo được những yêu cầu kỹ thuật là rất quan trọng.
Gỗ làm giá tổ phải được xử lý bằng nhiều công đoạn khác nhau, đảm bảo độ mềm, không mùi để chim dễ dàng đeo bám, bên cạnh đó phải đảm bảo độ bền sử dụng lâu dài. Gỗ làm giá tổ được sử dụng là các loại gỗ không mùi, có độ mềm xốp, chịu ẩm tốt và sử dụng phổ biến hiện nay là gỗ dừa, gỗ bạch tùng, gỗ thông trắng… Kích thước mỗi thanh gỗ làm giá tổ 2 × 17 × 200 cm, 2 × 120× 200 cm.
Khoảng cách lắp đặt các ô giá tổ tùy vào diện tích của từng nhà yến mà chia các ô giá tổ cho phù hợp. Khoảng cách chiều ngang ô thường 45 ÷ 50 cm, chiều dài dao động 90 ÷ 110 cm. Chiều dài của ô giá tổ được lắp đặt vuông góc với đường truyền của ánh sáng và phải làm sao cho giảm thiểu tối đa ánh sáng phản chiếu lên giá tổ.
Phương pháp lắp đặt: Lắp đặt các thanh giá tổ theo thứ tự lắp đặt các thanh gỗ ốp tường trước, sau đó lắp đặt các thanh tạo ở giữa. Các thanh gỗ ốp tường được lắp sát trần nhà và gắn chặt vào tường bằng tắc kê sắt. Các thanh gỗ được gắn với nhau và cố định lên sàn bê tông.
– Đo toàn bộ chiều dài của ô cần lắp đặt.
– Chọn những tấm gỗ có chiều dài phù hợp với kích thước của ô trần nhà.
– Trước tiên đóng ốp 4 thanh giá tổ vào 4 dầm bê tông của nhà yến và dùng tắc kê sắt giữ cứng.
– Chia các ô gỗ kích thước bản vẽ và dùng nhợ căng để đảm bảo yếu tố thẩm mỹ của giá tổ.
– Lắp các thanh gỗ dọc theo chiều dài của nhà yến và dùng ke góc, tích kê sắt gia cố trần cho chắc chắn (từ 3 đến 4 con tùy theo chiều dài ô đóng giá tổ). Cứ như vậy đóng tiếp các thanh dọc tiếp theo.
– Lắp các thanh gỗ ngang theo chiều ngang của nhà yến và dùng các ke góc gia cố vào những thanh dọc, tạo thành các ô hình chữ nhật theo thiết kế bản vẽ.
– Tất cả các thanh giá tổ được lắp lên trần nhà đều vuông góc với sàn nhà và các mí nối phải khít với nhau.
Giá tổ làm bằng lam bê tông: Phương pháp này được một số nhà yến ở Việt Nam sử dụng chưa nhiều do quá trình thi công phức tạp và hiệu quả kinh tế không cao. Qua thực tế kiểm tra và đánh giá hiệu quả của lam bê tông thì không hiệu quả do một số nguyên nhân sau: Chất lượng tổ yến chim làm trên lam bê tông không cao và chim phải mất nhiều thời gian, công sức để làm tổ; khi thu hoạch tổ thì một số tạp chất như xi măng, cát sẽ bám vào chân tổ; chim không thích sinh sống và làm tổ trên lam bê tông. Hiện nay, các nước không sử dụng lam bê tông.
Ngoài ra, một số nhà yến còn sử dụng lam bằng đá tự nhiên gắn lên các vách của ngôi nhà yến để tổ chim làm có hình dáng giống với tổ chim yến đảo.
Tùy vào điều kiện khí hậu từng vùng và kiểu thiết kế, xây nhà yến giá rẻ mà người tư vấn sẽ tư vấn, lắp đặt sử dụng kích thước giá tổ cho phù hợp. Cách lắp đặt giá tổ trong nhà yến là một yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của căn nhà yến, lắp đặt theo chiều ngang tạo thành ô dài vuông góc với đường chim bay để tạo khoảng tối trên giá tổ cho chim dễ đậu bám.
Trên giá tổ lắp đặt các tổ mô phỏng làm bằng nhựa để tạo cảm giác an toàn cho chim yến mới đến nhà yến và thu hút chim đang trong mùa sinh sản ở lại sử dụng tổ mô phỏng để đẻ và ấp trứng. Tổ mô phỏng thường được lắp đặt ở các góc của thanh giá tổ cách trần sàn 10 – 12 cm, tổ mô phỏng cũng có thể lắp ở các vị trí ở giữa các thanh giá.
* Vật liệu gỗ làm giá tổ chim yến:
Công ty đã sản xuất vật liệu gỗ với chất liệu, hình dạng, kích thước, màu sắc, mùi vị… phù hợp cho loài chim nhạy cảm này.
Thanh gỗ giá tổ được xẻ rãnh để đảm bảo độ bám chim yến trong quá trình chim sinh sống và làm tổ.
* Tổ mô phỏng:
Tổ mô phỏng được gắn trên giá tổ trong nhà yến, tạo môi trường quen thuộc trong nhà yến, kích thích chim yến làm tổ.
Tổ yến mô phỏng với chất liệu, hình dạng, kích thước, màu sắc, mùi vị… dựa trên những tiêu chuẩn của tổ thật nhằm tạo môi trường sống phù hợp cho một “tổ ấm” của chim con.
Trong nhà yến luôn được gắn hệ thống âm thanh ở trong và ngoài ngôi nhà để tạo tiếng chim theo tập tính sống, phù hợp với bản năng của chim yến, được tạo môi trường âm thanh như hang yến tự nhiên. Mỗi hệ thống loa sử dụng âm thanh tiếng gọi chim khác nhau và âm lượng khác nhau.
2. Lắp đặt thiết bị âm thanh
Có ba loại loa sử dụng trong nhà yến:
– Loa phóng ở ngoài (loa nóc): Loa này dùng để gọi chim yến về nhà yến, loa nóc có công suất lớn, có khả năng thu hút chim ở khoảng cách 1 ÷ 3 km. Công suất mỗi loa 20 W, 8 Ω. Lõi được cấu tạo bằng cuộn dây.
Trên thị trường hiện nay loa nóc được thiết kế gồm nhiều loại: loa đơn hướng, loa ba hướng, loa năm hướng… Nhưng phổ biến và hiệu quả thì hiện nay chủ yếu sử dụng loa ba hướng và loa đơn hướng.
Vị trí lắp đặt loa ở trên nóc chuồng cu hoặc nóc của mái nhà. Lắp đặt loa sao cho khi phát âm thanh thì âm thanh được phát đều hướng và không bị các vật cản xung quanh.
– Loa lỗ và loa dẫn thông tầng: Loa này dùng để dẫn chim vào nhà yến và dẫn chim vào các phòng, các tầng trong nhà yến. Công suất loa tối đa 150 – 300 W.
+ Vị trí lắp đặt loa lỗ ở các lỗ chim bay ra vào nhà yến, mỗi lỗ được gắn 02 loa bên cạnh lỗ chim bay ra vào.
+ Loa dẫn thông tầng được lắp đặt ở khu vực thông tầng, khu vực hành lang dẫn vào các phòng trong nhà yến.
– Loa trong nhà: Loa trong nhà dùng để tạo môi trường phù hợp cho chim ở lại và giúp kích thích chim làm tổ ở những vị trí nhất định trong nhà yến. Loa trong nhà được bố trí ở các góc của giá tổ và các góc tường, trung bình 100 m2 bố trí khoảng 70 loa.
Xem thêm: Loa nhà yến chính hãng
* Âm thanh phức hợp SS dẫn dụ chim yến
Âm thanh phức hợp SS dẫn dụ chim yến được cán các bộ kỹ thuật Công ty Yến sào Khánh Hòa nghiên cứu, thu thập trong cả vòng đời của chim yến tự nhiên để phục vụ cho công tác nuôi nhân tạo, dẫn dụ và di đàn chim yến. Âm thanh góp phần nâng cao tính gần gũi của môi trường sống mới, phù hợp với đặc điểm sinh học của chim yến. Trong quy trình kỹ thuật công nghệ nuôi chim yến ở mỗi giai đoạn khác nhau sẽ sử dụng âm thanh khác nhau để tạo hiệu quả tối ưu.
* Máy phát âm thanh thanh đa năng
Có nhiều chức năng quan trọng trong việc dẫn dụ chim yến về nhà sinh sống.
– Âm thanh bên ngoài: dẫn dụ chim bên ngoài về ngay vị trí nhà yến.
– Âm thanh lỗ: dẫn dụ chim xác định chính xác đường vào bên trong các phòng của nhà yến.
– Âm thanh bên trong: dẫn dụ chim yến về sinh sống cố định ở tất cả các vị trí trong nhà yến và phát triển bầy đàn.
Ngoài ra còn có các chức năng quan trọng khác:
– Cài đặt thời gian tự động tắt, mở âm thanh trong ngày.
– Cài đặt tự động thời gian phun sương tạo độ ẩm bên trong và bên ngoài nhà yến.
– Mát phát âm thanh được lắp đặt bên ngoài nhà yến (phòng kỹ thuật) và đảm bảo được độ thông thoáng nhất định nhằm bảo quản tốt cho hệ thống phát âm thanh.
Xem thêm: Amply dùng cho nhà yến
* Bộ điều khiển tự động
– Được lắp đặt trong phòng kỹ thuật cùng với máy phát âm thanh.
– Công dụng:
+ Cài đặt thời gian tự động tắt, mở cho máy phát âm thanh.
+ Cài đặt thời gian tự động tắt, mở cho hệ thống máy phun sương và máy có chế độ cài dự trù, tránh trường hợp bộ điều khiển không hoạt động khi cúp điện.
* Loa chuyên dụng bên trong nhà yến
– Lắp đặt vào các góc, trong các ô của giá tổ để phân tán âm thanh đều khắp trong các phòng nhà yến, nhằm tạo ra một bầy đàn lớn chim yến sinh sống bên trong.
– Loa bên trong vào các góc, trong các ô của giá tổ để phân tác âm thanh đều khắp các phòng nhà yến, nhằm tạo ra một bầy đàn lớn chim yến sinh sống bên trong.
– Lắp đặt phù hợp vị trí hướng lỗ ra vào nhà yến, tạo ra âm thanh thực thu hút chim yến vào các lỗ đã được lắp loa dẫn.* Loa lỗ chuyên dụng nhà yến
– Loa lỗ được lắp đặt cùng với dây dẫn từ máy phát âm thanh vào các loa lỗ của nhà yến.
* Loa siêu công suất bên ngoài nhà yến
– Loa được lắp trên nóc chuồng cu của nhà yến.
– Các hướng của loa phải được lắp đặt cùng với hướng chim bay đi, về trong khu vực kiếm ăn hàng ngày của chim.
– Loa nóc được lắp đặt cùng với dây dẫn từ máy phát âm thanh vào các loa trên nóc nhà yến.
3. Lắp đặt thiết bị phun sương tạo độ ẩm
Hệ thống phun sương tạo ẩm và bổ sung nguồn nước rất cần cho đời sống hàng ngày của chim. Hệ thống phun sương tạo những hạt sương như những con mồi để dẫn dụ chim yến tới vào lúc chim đi kiếm ăn về.
Có hai hệ thống:
– Hệ thống phun sương trong nhà để tạo độ ẩm thích hợp và làm giảm nhiệt độ bên trong nhà. Hệ thống phun sương trong nhà được lắp đặt ở tường, vị trí lắp đặt dây phun sương cách nền nhà 1 ÷ 1,2 m, dây phun sương có kích thước đường kính 8 mm hoặc 10 mm. Sử dụng béc 1 lỗ và khoảng cách các béc là 2 ÷ 3 m tùy theo kích thước nhà.
Hiện nay, ở một số nhà yến sử dụng máy tạo ẩm siêu âm cho nhà yến tạo ra những hạt nước mịn dạng khói cung cấp độ ẩm cho nhà yến. Máy phun khói hơi nước có ưu điểm cung cấp độ ẩm nhanh và đều trong nhà yến, không phát ra tiếng ồn, ít phải vệ sinh hệ thống.
– Hệ thống phun sương ngoài ở trên mái nhà yến để làm giảm nhiệt độ trên mái và tạo hạt sương cho chim để tắm, thu hút chim về đảo lượn.
4. Lắp đặt thiết bị ổn định nhiệt độ bên trong nhà yến
Hệ thống tạo nhiệt được sử dụng đối với những ngôi nhà yến ở những khu vực có nhiệt độ môi trường thấp vào mùa đông gồm các tỉnh miền Bắc và Bắc Trung bộ. Đây là điều kiện khác biệt so với kỹ thuật nuôi chim yến ở Nam Trung bộ, Nam bộ và các nước trong khu vực.
Hệ thống tạo nhiệt gồm bộ điều khiển tự động có chức năng dò nhiệt và bộ gia nhiệt. Bộ gia nhiệt được lắp đặt, bố trí trong các phòng nuôi chim yến theo nguyên lý đối lưu nhiệt.
Hệ thống tạo nhiệt trong quá trình hoạt động phải kết hợp với hệ thống tạo ẩm trong nhà để đảm bảo độ ẩm của ngôi nhà yến vì trong quá trình gia nhiệt thì độ ẩm sẽ giảm xuống. Mặt khác, trong quá trình hoạt động hệ thống tạo nhiệt cần phải đóng hệ thống thông gió. Hệ thống thông gió đối với các nhà yến ở khu vực này được thiết kế có cửa (nắp) để đóng lại vào mùa đông.
Hệ thống tạo nhiệt đã được Công ty Yến sào Khánh Hòa nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trong các ngôi nhà yến cũng như trong nhà ấp nuôi nhân tạo chim yến đạt hiệu quả cao.
5. Sử dụng các hợp chất chuyên dụng tạo mùi bầy đàn chim yến
Hợp chất tạo mùi là hợp chất đã được phối trộn theo quy trình, bí quyết công nghệ của Công ty Yến sào Khánh Hòa. Sau khi nhà yến đã tiến hành lắp đặt trang thiết bị cần được xử lý mùi nhà yến và tạo mùi cho nhà yến mới để dẫn dụ chim yến về sinh sống và làm tổ.
Các tính năng của các hợp chất, dung dịch dẫn dụ, theo từng thời điểm có tác dụng đặc trưng khác nhau.
Nhà yến sau khi xây dựng xong cần vệ sinh sạch sẽ và xử lý các mùi xi măng bằng dung dịch SL1 và hợp chất SR. Đây là dung dịch được sử dụng chuyên dùng cho những ngôi nhà yến mới xây.
SL1 có tính năng khử mùi và mùi tạp chất. Hỗn hợp SR được làm hoàn toàn từ nguyên liệu là hữu cơ thiên nhiên an toàn tuyệt đối với môi trường và có công dụng khử mùi nhà yến cũng như tạo mùi hang yến tự nhiên.
Quá trình tạo mùi cho nhà yến sẽ được kết hợp giữa dung dịch dẫn dụ SL2, SL3 và hỗn hợp SP. Tạo mùi nhà yến được duy trì thường xuyên định kỳ 02 lần/tháng trong 3 tháng đầu tiên khi nhà yến đi vào hoạt động và 01 lần/tháng trong thời gian sau 03 tháng đến lúc chim về sinh sống ổn định. Sau khi nhà yến đã có chim sinh sống ổn định và làm tổ, ngoài các dung dịch dẫn dụ SL2, SL3, hỗn hợp SP, nhà yến cần được xử lý thêm dung dịch SL4.
SL4 có chức năng kích thích chim vào sinh sống và làm tổ. Dung dịch SL 4 được nghiên cứu và sản xuất từ tổ chim yến (yến sào) kết hợp các hợp chất kích thích sự ghép đôi của chim yến, tạo cho quần đàn chim yến phát triển ổn định trong ngôi nhà yến.
Cách sử dụng các loại dung dịch và hợp chất dẫn dụ:
– Xử lý mùi tại các khu vực cần thiết trong ngôi nhà yến ở những nơi chim chưa ở, hay tại các vị trí cần thiết như chuồng cu và các góc trong nhà yến.
– Xử lý dung dịch SR nếu thấy nhà yến đó vẫn còn mùi nhà mới, xử lý bằng cách rải đều giữa các phòng trong nhà yến thành hàng dài và lớn.
– Xử lý bột SP (bột SP rải dọc tường và cách tường 40 cm) rải tại các khu vực chưa có chim ở hoặc những nơi đặc biệt như chuồng cu.
– SP có màu đen và bột mịn, có mùi nồng nặc đặc trưng. Đây là mùi đặc trưng tự nhiên không thể thay thế, làm cho nhà yến mới giống như nhà yến cũ lâu đời, là dấu hiệu cho chim mới về biết đây là nơi quần đàn của chúng sinh sống, hoàn toàn yên tâm trú ở lâu dài.
– Xử lý dung dịch dạng nước: Bằng cách dùng hệ thống phun, bình phun hoặc máy phun dạng xách tay dễ dàng xung quanh tường nhà, cách trần 150 cm, phun rải đều xuống mặt sàn.
+ SL1: Xử lý SL1 trong quá trình xây dựng nhà yến (khi tô tường xong) để khử mùi tạp chất trong nhà yến. SL1 là một dung dịch khử mùi xi măng, tạp chất, không phải dung dịch để tạo mùi dẫn dụ chim yến. Liều lượng khi sử dụng SL1 như sau:
– Diện tích: 100 m2 sử dụng 5 lít đậm đặc pha loãng và xử lý cho đến khi hết mùi tạp chất trong nhà yến.
– Xử lý trong 3 tháng đầu tiên. Mỗi tháng xử lý 4 lần.
+ SL2: Có công dụng dẫn dụ chim yến ở lại ngôi nhà yến và thu hút gia tăng quần đàn chim yến.
– Diện tích: 100 m2 sử dụng 20 lít cho mỗi lần xử lý và 2 lần/tháng.
– Xử lý cho đến khi chim ở lại.
+ SL3: Mùi của dung dịch mang yếu tố đặc trưng. Mức độ lưu mùi của dung dịch lâu hơn khi được phun trực tiếp lên tường nhà yến. Sử dụng dung dịch này khi nhà yến bắt đầu có chim ở lại sinh sống.
– Diện tích: 100 m2 sử dụng 20 lít cho mỗi lần xử lý và 1 lần/tháng.
– Xử lý cho đến khi chim ở lại ổ định.
+ SL4: Sử dụng khi đã có chim ở ổn định và có tổ. Vì khi đó mùi của SL4 mới có tác dụng mạnh khi tiếp xúc trực tiếp vào lượng phân có sẵn trong nhà yến và kích thích chim yến làm tổ, sinh sản.
– Diện tích: 100 m2 sử dụng 20 lít cho mỗi lần xử lý và 1 lần/tháng.
– Xử lý cho đến khi có quần đàn phát triển, chim yến sinh sống và làm tổ trong nhà ổn định.
(Tác giả: Thạc sĩ Lê Hữu Hoàng)
Xem thêm: Kỹ thuật vận hành nhà yến cần những gì?
